YÖRÜKLER ve TÜRKMENLER -4-

Nedir, Bu “MOR CEPKEN”?
Mor renkli, yumuşak kumaştan kesilmiş, dikilmiş kenarları sarı simlerle süslenmiş bir yelek. Bu yelek Yörük kadınları için özgürlüğün simgesi. Çeyiz sandığının en altına, hiç çıkmaması dilekleri ile gelin olacak kızın annesi tarafından konurmuş.
Ne zaman ki, kadın evliliği ile ilgili mutsuz olursa, mor cepken o sandıktan çıkarmış. Kadının, bunu giyinerek sokağa ya da görünebilir yüksek bir yere çıkması, “Eşim bana şiddet uyguluyor. Eşim beni aldatıyor. Ben, gönülsüz evlendim. Ben kocamı sevmiyorum. Bu nedenle ondan boşanıyorum, haberiniz olsun” anlamına geliyormuş.
Kadının mor cepkeni giymesi ölüm gibi bir şeymiş. Hemen, köyün kadınları yaptıkları işleri bırakarak mor cepkeni giyen kadını korumaya alırmış.
Bu nedenle; erkekler, eşleriyle yaşadığı problemleri şiddete başvurmadan, saygı ve sevgi ile çözmeye gayret ederlermiş. Aksi davranışın eşinin mor cepken giymesine yol açacağını bilirmiş.
Eşi mor cepken giyen erkek, eşinden boşanmak durumunda kalır ayrıca bir daha kolay kolay evlenemez, herkes ona sırt çevirir ve evi de “kör ocak” olurmuş. Çünkü herkes bilirmiş ki, eşine mor cepken giydiren adamdan koca olmazmış. Hal böyle olunca şiddete maruz kalan kadın sayısı yok denecek kadar az oluyormuş.
Benimle ilgili bölüme gelince ben bir Yörük kızı olmama rağmen ailem mor cepken vermemişti.. Bahsettiğim gibi eski bir gelenek… Sonradan hatta çok yeni öğrendim ve geleneklerimizle gurur duydum. Daha da ilginç olanı ise bu yazıyı yazmam sizlere anlatmam için eşimin bana ısrar etmesi…
Pek çok kadınımız -maalesef- ülkemiz şartlarında bizler kadar ya da eski zamanlardaki Yörük kadınları kadar şanslı değil.
Eski Yörük ve Türkmen geleneğinde, kadınlara tanınan bu hakka hayran olmamak da elde değil…
Bununla alakalı çok güzel kitaplar ve öyküler yazılmış. Fırsat bulursanız okumanızı tavsiye ederim.
Yeni kültürümüzün de, en az eski kültürümüz kadar iyi olması dileğiyle…
Yukarıdaki metni -yakın akrabamız olan- Doktor Asuman Yavuz yazmış ve sosyal medya hesabında paylaşmış.
Genç birinin; bizim kültürümüzü benimsemesi, kalıcı bir bilgi olsun diye yazması ve -bizim kültürümüzü- daha çok insanın öğrenmesi için yayınlaması beni çok mutlu etti.
O nedenle; bu güzel bilgiyi, sizlerle de paylaşmadan edemedim.
Yazımı, 06.10.2022 tarihinde yayınlanan ve yukarıdaki konuya kısaca değindiğim yazımdan bir bölümle bitirmek istiyorum:
“Devletin, Yörük Kültürünün yayılması için de, gerekli desteği vermesi gerekir.
Özellikle, kadın cinayetlerinin ve kadına uygulanan şiddetin yaygın olduğu bu günlerde; çok eski bir Yörük geleneği olan “Mor Cepken” benzeri bir uygulama, hemen yaşama geçirilmelidir.
Çünkü, o geleneğimiz sürseydi veya benzeri bir gelenek yaratabilseydik; ne kadına şiddet kalırdı, ne de kadın cinayetleri…