Davranış Bozukluklarıyla Başa Çıkma

Çocukluk ve ergenlik döneminde görülen davranış bozuklukları, çoğu zaman yalnızca “yaramazlık” veya “inatçılık” olarak algılansa da, aslında çocuğun iç dünyasının ve çevresel etkileşimlerinin bir yansımasıdır. Gelişimsel psikopatolojiye göre, çocuğun erken dönem yaşantıları, ebeveyn tutumları ve çevresel stres faktörleri bu bozuklukların ortaya çıkmasında büyük rol oynar. Disiplin eksikliği kadar aşırı otoriter tutumlar da problemli davranışları besleyebilir. Çocuklar, duyulmadıklarında bağırarak, görülmediklerinde ise kuralları ihlal ederek varlıklarını hissettirmeye çalışırlar. Davranış bozukluğu olan bir çocuğa kızmak ya da cezalandırmak yerine, bu davranışın altında yatan duygusal ve gelişimsel nedenleri anlamak gerekir.

Aileler, çocuklarının olumsuz davranışlarını değiştirmek için öncelikle kendi ebeveynlik tarzlarını gözden geçirmelidir. Çocuğa koşulsuz sevgiyle sınırlar koymak, hem güven duygusunu pekiştirir hem de çocuğun iç denetim mekanizmasını geliştirmesine yardımcı olur. Bir çocuk ancak güvenli bir bağlanma ortamında duygu düzenleme becerilerini öğrenebilir. Aile içinde tutarlı kurallar belirlemek, çocukların sınırları anlamasını sağlarken, aşırı sert veya belirsiz disiplin anlayışı çocuğu daha da hırçınlaştırabilir. Unutulmamalıdır ki, çocukların davranışlarının büyük bir kısmı ebeveynlerinin aynasıdır. Sürekli eleştirilen bir çocuk, kendini değersiz hisseder; görmezden gelinen bir çocuk, dikkat çekmek için kuralları ihlal eder.

Davranış bozukluklarıyla başa çıkmanın en etkili yolu, çocuğun ihtiyacını anlamak ve onu sağlıklı bir şekilde yönlendirmektir. Çocuğun agresif veya isyankâr davranışları karşısında sabırlı olup, duygularını ifade etmesine alan açan bir iletişim biçimi benimsenmelidir. Eğer bir çocuk öfkesini yalnızca şiddet yoluyla ifade ediyorsa, bu onun başka bir çıkış yolu bilmediğini gösterir. Ona alternatif çözümler öğretmek, duygularını yönetmesine yardımcı olmak gerekir. Unutmayın, bir çocuğun en büyük öğretmeni ebeveynleridir. Çocuğunuzun davranışlarını değiştirmek istiyorsanız, önce ona sunduğunuz dünyayı değiştirin. Çünkü çocuklar, duyduklarından çok gördüklerini öğrenirler.